Çeşme Baskını

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın bir parçası olan bu çatışma öncesinde Ruslar Yunanlıları kışkırtarak kendi taraflarına çekerek bu savaşta avantajlı konuma geçmeye çalışmışlardır. Bir bakıma da bu kışkırtma işe yaramıştır. Ancak, Osmanlı kısa bir süre içerisinde bu isyanı bastırmayı başarmıştır. Fakat, Orlov isyanı adı verilen bu isyan Yunanlılar için bağımsızlıklarına giden yolu açan kıvılcım olarak nitelendirilmektedir.

Ayrıca, Kaptanpaşa Mandalzade Hüsameddin Paşa'nın komutasındaki Osmanlı donanması ilk önce Yunan isyanını bastırmak için Mora Yarımadasında Mora Yenişehri (simdiki Nafplion) önünde bulunuyordu. Hüsameddin Paşa, Rus filosunun uzun yolda levazım ve erzak sağlayamayacağını ve bu nedenle hiç savaş yapmadan teslim olacağını düşündüğünden Ege Denizi'ne yelken açmaya karar verdi. Ege Denizi'ne ulaştıktan sonra Sakız Adası ve Karaburun arasında Çeşme limanına yakın açıklarda demirledi.

Çeşme Baskını sırasında ise Osmanlı’nın Ege’ye doğru yelken açtığını duyan Ruslar Akdeniz’de Osmanlı donanmasını aramaya koyulmuşlardır. Bu aramanın sonucunda Çeşme Körfezi’nde karşılaşan donanmaların, tam olarak bilinmemekle birlikte Rusların donanmasının irili ufaklı 21 gemiden oluştuğu Osmanlı donanmasının ise daha fazla gemiden oluştuğu tahmin edilmektedir.

Yaklaşık 2 gün süren bu mücadelenin ardından Rus donanması Osmanlı donamasına karşı zafer kazanmıştır. Böylelikle Çeşme Baskını Osmanlıların İnebahtı Savaşı'ndan sonra denizlerde aldığı ilk büyük yenilgi olarak kayıtlara geçti ve Osmanlı Devleti bu savaştan sonra bir süre neredeyse donanmasız kaldı.

Bunun ışığında da 11.000 civarında Osmanlı denizcisi öldü. Rusların kayıpları ise 700 civarında oldu. Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsameddin Paşa 7 Temmuz'da Sakız'a kaçıp kurtuldu. Cezayirli Hasan Bey ve Rodos Sancak Beyi Cafer Bey kurtuldular. İzmir'de bulunan Cezayirli Hasan Bey İstanbul'a çağrıldı.

Hüsameddin Paşa görevinden alındı. Yerine Rodos Sancak Beyi Cafer Bey getirildi. Cezayirli Hasan Paşa, Kaptanpaşa görevine getirildi.

Sonuçları

Osmanlı-Rus Savaşı'nın 1774 yılında bitmesine kadar Rus donanması Çeşme'ye defalarca geri gelerek limanı top ateşine tuttu. Kısa bir süre sonra yapılan Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti Karadeniz'i Ruslarla paylaşmak durumunda kaldı ve Kırım'ı ele geçiren Rusya Akdeniz'de de donanma bulundurmaya başladı.